Breda
Bron

Jan Ingenhousz had naast zijn werk als (hof)arts vele interesses op het gebied van wetenschap. In zijn jaren in Londen was hij in contact gekomen met vele grote namen in de intellectuele elite van zijn tijd. Één van deze grote namen die hij leerde kennen en waar hij een gedeelde wetenschappelijke interesse mee bleek te hebben was Benjamin Franklin. Franklin is nu beter bekend als één van de zogenaamde Founding Fathers van de Verenigde Staten, maar hij was ook buitengewoon geinteresseerd in wetenschap en vooral op het gebied van elektriciteit. Hij deed experimenten met o.a. blikseminslagen en bliksemafleiders en hij ontwikkelde een eigen theorie over elektrische lading. 

In 1764 kwam Franklin naar Londen waar hij lid was van de Royal Society. In deze setting leerden Franklin en Ingenhousz elkaar kennen. Al snel ontstond het idee dat Ingenhousz een hele geschikte kandidaat zou zijn om de persoonlijke papieren en brieven van Benjamin Franklin te vertalen in het Latijn, zodat zijn gedachten over voornamelijk elektriciteit breder berschikbaar konden worden in Europa. Uit het vertaalwerk en het intensieve contact tussen de twee ontstond een goedevriendschap die een levenlang zou duren. Ook de gedeelde fascinatie met elektriciteit zou later in het leven van Ingenhousz erg belangrijk blijken te zijn. Hij had in Breda al aan een machine om elektriciteit op te kunnen wekken gewerkt en op advies van zijn goede vriend dr. Pringle verschoof Jan Ingenhousz zijn experimenten met elektriciteit naar de kust van Italië. Daar leefde de zogenaamde sidderrog. Deze vis stond bekend om het kunnen afgeven van een elektrische schok om zo zijn prooien te kunnen vangen. Alhoewel mensen tot die tijd het vermoeden hadden dat het verlammende gevoel dat je kreeg na aanraking van de vis kwam door een soort gif. Toen principes rondom elektriciteit steeds meer bekend werden rees het vermoeden dat de vis in staat was om een stroompje af te geven. In 1773 ging Ingenhousz aan boord van een vissersbootje met zijn elektriciteit opwekkende machine. Ze vingen meerdere exemplaren van de sidderrog en al snel kwamen Ingenhousz en de vissers erachter dat het gevoel dat je kreeg na aanraken van de vis dezelfde sensatie was wanneer je een schokje kreeg van de machine van Ingenhousz. 

Ingenhousz deed ook verschillende experimenten met metalen, waaronder het in die tijd redelijk onbekende platina. Er was nog niet veel platina beschikbaar in Europa, maar de eigenschappen van het metaal waren verbazingwekkend anders dan de metalen die tot dan toe veel gebruikt werden. Zo was het extreem hitte bestendig en was er veel voor nodig om het te laten smelten. Ingenhousz had een kleine hoeveelheid platina cadeau gehad van contacten in Wenen. Door er mee te gaan experimenteren kwam hij erachter dat het een beetje magnetisch was, maar die eigenschap verloor als het verhit was geweest. Dat beantwoordde de vraag of platina een eigen element of een legering (mengsel van verschillende elementen) was. De stukjes platina waren waarschijnlijk vervuild geweest met ijzer wat verdwenen was bij het verhitten en smelten. Het was Ingenhousz gelukt om van zijn kleine vervuilde stukjes een groter zuiver stuk te maken waar hij mee verder experimenteerde. Hij gebruikte het platina uiteindelijk in één van zijn eudiometer ontwerpen. 

De wetenschappelijke interesses en experimenten van Ingenhousz lijken uiteenlopend, maar al zijn werk zou samenkomen in het hoogtepunt van zijn carrière, de ontdekking van de werking van fotosynthese. 

Herkomst

Collectie

COL0009 Collectie Dr. Johannes Ingenhousz en nazaten, 17e-19e eeuw

Nummer

11

Gerelateerde thema's

Dr. Jan Ingenhousz

Trefwoorden

Ingenhousz

Beschikbare tools

Overzicht van bron(nen) op de kaart

Alle bronnen